Harry Potter ve Azkaban Tutsağı, JK Rowling tarafından kaleme alınan Harry Potter serisinin üçüncü kitabıdır. Orijinal dilinde ilk baskıları Birleşik Krallık’ta 8 Temmuz 1999’da ve Amerika Birleşik Devletleri’nde 8 Eylül 1999’da yayımlanmıştır. Eserin sesli kitaplarını Birleşik Krallık versiyonunda Stephen Fry ve Amerika Birleşik Devletleri versiyonunda ise Jim Dale seslendirmiştir.
Türkçe’de Yapı Kredi Yayınevi (YKY) tarafından yayınlanan eserin ilk baskısı Ağustos 2001’de yapılmıştır ve Türkçe baskı için resmi tanıtımı şu şekildedir:
Sirius Black adında azılı bir katil, tüyler ürpetici Azkaban kalesinde tam on iki yil boyunca tutsak kalmıştır. Tek lanetle on üç kisiyi birden öldüren Black’in, Karanlık Lord Voldemort’un hizmetkarı olduğuna kesin gözüyle bakılmaktadır. Bir yolunu bulup Azkaban’dan kaçan Black’in peşinde olduğu bir tek kişi vardır: Harry Potter. Harry, büyücülük okulunun sihirli duvarları arasındayken, arkadaşları ve öğretmenleriyle birlikteyken bile güvende değildir. Çünkü aralarında bir hain olabilir. Okuldaki üçüncü yılında Harry’yi, yeni bir Karanlık Sanatlara Karşı Savunma ögretmeni, ilk kez alacağı Kehanet dersi, heyecanlı Quidditch maçları ve büyücülük köyü Hogsmeade bekliyor. Ama Harry’nin öncelikle Sirius Black’in elinden kurtulması gerek. Harry Potter ve Azkaban Tutsaği, beklenmedik gelişmelerle her sayfasında okuru biraz daha şaşırtan, biraz daha heyecanlandıran bir kitap.
Türkçe baskısı için eserin 2000 Bloomsbury baskısı temel alınmıştır. Eseri dilimize Sevin Okyay ile Kutlukhan Kutlu çevirmişler ve eser ilk baskıda Mary GrandPre’ye ait kapak tasarımı ile yayımlanmıştır.
Detaylı Özet
— dikkat! yazının devamı spoiler içerir —
Kitap, Harry’nin 13. Doğum gününden önceki gece okul arkadaşlarının Baykuş Postası ile kendisine gönderdiği armağanları almasıyla başlar. Ertesi sabah kahvaltı sırasında Harry televizyonda Black adındaki bir mahkumun hapishaneden kaçtığına dair bir haber görür. Bu sırada Marge Hala, Dursley’lere ziyarete gelir ve defalarca Harry’nin ebeveynlerine hakaret eder. Harry istemeden Marge Hala’nın şişmesine sebep olur. Harry Dursley’lerin evinden ayrılır ve büyük, siyah bir köpeğin ortaya çıkmasından sonra Hızır Otobüs tarafından alınır. Otobüsten Diagon Yolu’nda inen Harry, burada Sihir Bakanı Cornelius Fudge tarafından karşılanır. Harry bir oda kiralar ve okulun açılmasını bekler. Bu sırada ödevlerini bitirir, bir dükkanın vitrininden Ateşoku adındaki süpürgeyi beğenir ve bir süre sonra arkadaşları Hermione ve Ron’la buluşur. Hayvan dükkanından Hermione kendine bir kedi alır ve adını Crookshanks koyar. Crookshanks sürekli Ron’un yaşlı faresi Scabbers’ı kovalamaktadır. Ron bu durumdan hoşnutsuzdur. Okula gitmek üzere ayrılmalarından önceki gece Harry Bay ve Bayan Weasley’nin, Black’in Harry’nin peşinde olduğuna dair tartışmalarına kulak misafiri olur. Ertesi gün öğrenciler Hogwarts’a giden trene binerler ve yolda bir ruh emici tarafından durdurulurlar. Harry bu sırada kendinden geçer ve onu Karanlık Sanatlara Karşı Savunma dersi öğretmeni Profesör Lupin ayıltır. Kısa süre sonra öğrenciler Hogwarts’a varır ve dersler başlar. Kehanet dersinde Profesör Trelawney çay yapraklarına bakıp Ecel adı verilen ve ölümün sembolü olan büyük, siyah bir köpek görerek Harry’nin ölümünü öngörür. Sihirli Yaratıklar’ın Bakımı dersinde Hagrid atla şahin arası, büyük ve asil yaratıklar olan Hipogrif’leri anlatır. Malfoy Şahgaga adındaki hipogrife hakaret eder ve yaratık ona saldırır. Malfoy, Hagrid’in kovulması ve Şahgaga’nın idam edilmesi uyutulması için bu durumu abartarak babasına aktarır.
Karanlık Sanatlara Karşı Savunma dersinde Profesör Lupin karşısındakinin en büyük korkusunun şeklini alan Böcürt’lere karşı savunmayı öğretir. Lupin için bir küreye dönüşen Böcürt, Ron için bir örümceğe dönüşür. Harry’nin ise Böcürt’le karşılaştırmaya fırsatı olmaz. Hogsmeade adındaki bir büyücü köyüne yapılan gezi sırasında izin kağıdı olmadığından geziye gidemeyen Harry, Profesör Lupin’le birlikte çay içer. Harry, Böcürt’le savaşmasına fırsat verilmeme sebebinin, Lupin’in onun Voldemort’a dönüşeceğinden çekinmesi olduğunu öğrenir. Bu endişe Harry’yi şaşırtır çünkü o Ruh Emici’lerden daha çok korktuğunu düşünmüştür. O sırada Snape Lupin’e buharlar içinde bir iksir getirir ve Lupin’in iksiri içmesi Harry’yi tedirgin eder. O gece, Sirius Black Hogwarts’a girer ve Gryffindor binasını koruyan Şişman Hanım’ın portresini parçalar. Öğretmenler kulede arama yaparken öğrenciler geceyi Büyük Salon’da geçirirler. Kısa süre sonra Quidditch maçları başlar ve Gryffindor Hufflepuff’a karşı oynar. Harry büyük, siyah köpeği görür ve saniyeler sonra bir grup Ruh Emici sahaya girer. Harry bilincini kaybeder ve süpürgesinden düşer. Uyandığında güvenilir süpürgesinin Şamarcı Söğüt’e uçtuğunu ve düştüğünde parçalandığını öğrenir. Daha sonra Harry, Ruh Emici’lerden bu kadar çok etkilenmesinin sebebinin geçmişinin korkunç olmasından kaynaklandığını Lupin’den öğrenir. Harry’nin gitmesinin yasak olduğu bir sonraki Hogsmeade gezisinde, Fred ve George Weasley Harry’ye Çatalak, Kıkuyruk, Aylak ve Patiayak tarafından bulunmuş Çapulcu Haritası’nı verirler. Bu harita onu Hogsmeade’e açılan gizli bir yola götürür ve Harry orada Ron ve Hermione’ye katılır. Hogsmeade’de Harry, Cornelius Fudge’ın Harry’nin ebeveynlerinin ölümünden ve Peter Pettigrew adında bir başka Hogwarts öğrencisinin geride yalnızca bir parmağının kaldığı ölümünden Sirius Black’i sorumlu tuttuğuna kulak misafiri olur. Hogwarts’a döndüğünde Harry, Malfoy’a saldıran hipogrifin yargılanacağına dair Hagrid’in bir tebliğ aldığını öğrenir ve Hagrid’i teselli etmek imkansızdır. Kış tatili başlar ve Noel için Harry’ye dünyanın en etkileyici süpürgesi olan Ateşoku hediye gelir. Harry ve Ron’un itirazlarına karşın Hermione’i bunu Profesör McGonagall’a söyler ve McGonagall bu süpürgeyi Sirius Black’in büyüleyip gönderdiği çekincesiyle Harry’den alır.
Kış tatilinden sonra Harry, Patronus büyüsünü öğrenip Ruh Emici’leri savuşturabilmek için Profesör Lupin’le çalışmaya başlar ve makul derecede başarılı olmasına karşın, hala onları yenebileceğinden emin değildir. Ravenclaw’a karşı oynanacak maçtan hemen önce Ateşoku Harry’ye geri verilir ve onu yatakhaneye getiren Ron, Crookshanks’in Scabbers’a saldırdığına dair kanıtlar bulur ve Hermione’ye çok öfkelenir. Kısa süre sonra Ravenclaw’la maç günü gelir ve Harry, harika bir performans sergileyerek, oyunun kazanılmasını sağlar. Bütün öğrenciler uyuduğunda Sirius Black Harry’nin yatak hanesine girer ve Ron’un yatağını çevreleyen perdeyi parçalar. Birkaç gün sonra Hagrid Ron ve Harry’yi çay içmeye davet eder ve onları Ateşoku ve Scabbers mevzuları yüzünden Hermione’yi dışladıkları için azarlar. Kısa süre sonra Harry Görünmezlik Pelerini ile gidip Ron’la buluştuğu bir Hogsmeade gezisi dönüşünde Snape’e yakalanır ve Snape, Çapulcu Haritası’na el koyar. Lupin Harry’yi Snape’in öfkesinden korur fakat daha sonra hayatını bir avuç şaka uğruna tehlikeye attığından sert bir şekilde onu azarlar. Harry, Lupin’in ofisinden çıktığı sırada Hermione ile karşılaşır ve Hermione ona Şahgaga’nın infaz tarihinin belirlendiğini söyler. Hagrid’e yardım etmek için çabaladıkları sırada Ron, Hermione ve Harry de barışırlar. Bu sırada Hermione çok çalıştığı için fazla streslidir, Profesör Trelawney’nin bir sahtekar olduğunu söyleyerek Kehanet dersini bırakır ve Hagrid’le uğraştığı için Malfoy’a tokat atar. Günler sonra Gryffindor Slytherin’e karşı oynadığı maçı kazanarak kupaya sahip olur. Sınavlar başlar ve Harry’nin saçma Kehanet sınavı sırasında Profesör Trelawney Voldemort’un hizmetkarının geceyarısından önce geri döneceğini öngörür. Ron, Hermione ve Harry Görünmezlik Pelerini altında gizlenerek infazdan önce Hagrid’i teselli etmek için şatodan ayrılırlar. Hagrid’in kulübesindeyken Hermione Scabbers’ı Hagrid’in sürahisinde bulur. Oradan ayrılırlar ve Şahgaga infaz edilir. Kulübeden ayrılıp baltanın sesini duymaya hazırlandıkları sırada büyük, siyah köpeği karşılarında görürler. Köpek Ron’un üzerine atlar ve onu Şamarcı Söğüt’e sürükler. Hermione, Harry ve Crookshanks de peşlerinden giderler ve tuhaf şekilde, Crookshanks ağacı hareketsiz hale getirecek gizli yumruyu biliyordur. Bir yeraltı tünelinden yürürler ve kendilerini Bağıran Baraka’da bulurlar. Siyah köpek Sirius Black’e dönüşmüştür ve Ron’la yalnızdır. Harry, Ron ve Hermione Black’i etkisiz hale getirmeyi başarırlar ve Harry ebeveynlerinin intikamını alıp onu öldürmeden hemen önce Lupin içeri girer ve Harry’yi etkisiz hale getirir. Lupin ve Black selamlaşıp kucaklaşırken Harry, Ron ve Hermione dehşete düşerler. Onlar dinleyebilecek kadar sakinleşince, Lupin ve Black her şeyi açıklığa kavuştururlar. Lupin,Snape’in hazırladığı iksir sayesinde evcil kalabilen bir kurtadamdır. Lupin Hogwarts’ta okuduğu sıralarda o dolunayda kurtadama dönüştüğünde onunla birlikte yaramazlık yapabilmek için en yakın arkadaşları, Sirius Black, James Potter ve Peter Pettigrew de hayvan formu alabilen insanlar anlamına gelen animaguslara dönüşmüşlerdir. Sonra bir keresinde Sirius’un hazırladığı bir şaka yüzünden Snape’in Lupin’i dönüşeceği yere kadar takip ettiğini ve James’in onu son anda nasıl kurtardığını anlatırlar. Tam bu sırada Snape, Harry’nin düşürdüğü Görünmezlik Pelerini’nin altından çıkar ve Harry, Ron ve Hermione onu etkisiz hale getirirler ve Snape bilincini kaybeder. O sırada Lupin ve Black Harry’nin ebeveynlerinin ölümünden Sirius’un değil, bunca yıl öldü sanılan fakat aslında Scabbers kılığında saklanmakta olan Peter Pettigrew’ün sorumlu olduğunu açıklarlar. Lupin, Scabbers’ı dönüştürerek Peter olmasını sağlar. Peter bir süre inkar etse de sonunda Voldemort’un hizmetkarı olduğunu ve Harry’nin ebeveynlerinin ölümünden Sirius’un değil kendisinin sorumlu olduğunu itiraf eder. Hep birlikte şatoya geri dönerler fakat Lupin iksirini içmeyi unutmuştur ve kurtadama dönüşür. Sirius da Harry ve arkadaşlarını Lupin’den korumak adına büyük, siyah köpeğe dönüşür. Sirius, Lupin’i ormana doğru uzaklaştırır ve döndüğünde bir Ruh Emici sürüsünün yaklaşmakta olduğunu görerek endişelenir. Ruh Emicilerden biri Patronus’u yeterince güçlü olmayan Harry’nin ruhunu emmeye hazırlanmaktadır. O sırada bir Patronus belirir ve Ruh Emicileri uzaklaştırır. Harry bilincini yitirir.
Harry gözlerini revirde açar ve Snape ile Cornelius Fudge’ın Sirius’a Ruh Emici Öpücüğü verilmeye hazırlanıldığı hakkında konuştuklarını duyar. Harry ve Hermione, Sirius’un masum olduğunu söyleyerek itiraz ederler fakat işe yaramaz, o sırada Dumbledore girer, odadaki herkesi çıkarır ve Harry ile Hermione’ye zamanda geri gitmelerini ve hem Şahgaga’yı hem de Sirius’u kurtarmalarını tavsiye eder. Hermione zaman saatini üç kez çevirir ve Harry ile ikisi zamanda geri giderler ve infazından hemen önce Şahgaga’yı kurtarırlar. Sonra ormanda bir yere saklanarak Ruh Emiciyle karşılaştıkları anı yeniden izlerler. Harry,Patronus büyüsünü yapanın kendisi olduğunu görür ve Patronus’unun babasının animagusu olan erkek geyiğe dönüşmesinden çok etkilenir. Ardından Harry ve Hermione hızla Sirius’un hapsedildiği kuleye giderler ve onu kurtararıp Şahgaga’yla kaçmasını sağlarlar. Ertesi gün Harry, Profesör Lupin’in önceki gece yaşanan olay sebebiyle Hogwarts’tan ayrılacağını öğrenip üzülür. Dumbledore Harry ile konuşur ve yaşanan olaylarla ilgili bilgece nasihatlerde bulunur. Eve dönüş yolunda Harry Baykuş Postasından bir mektup alır. Bu mektup Sirius’tandır ve vaftiz babası olarak Hogsmeade’e gidebilmesi için gönderdiği izin belgesinin yanında, Şahgaga ile güvende olduklarını söyler ve ona Ateşoku’nu gönderenin kendisi olduğunu itiraf eder. Ayrıca Ron için bir baykuş da göndermiştir. Harry bu mektupla birlikte, yaz tatilini geçirmek üzere Dursley’lerin yanına giderken kendini biraz daha iyi hisseder.
BadiParmak 